۱۶ نتیجه برای روحی
ابوالقاسم روحی، احمد کدیش، حسن فضلی،
دوره ۱۲، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۸۲ )
چکیده
شانه دار غیر بومی Mnemiopsis leidyi که دراواخر دهه ۱۹۹۰ از دریای سیاه به دریای خزر وارد شد، اثرات منفی روی اکوسیستم دریای خزر پدید آورد. در این مطالعه، پراکنش جغرافیایی و فصلی این گونه از مجموع ۱۲ ایستگاه که در طول سه ترانسکت (امیرآباد، بابلسر و نوشهر) در سواحل جنوب شرقی دریای خزر (استان مازندران) انتخاب شده بودند، از تیر ماه ۱۳۸۰ تا آبان ماه ۱۳۸۱ مورد بررسی قرار گرفت.
بیشترین میزان زیتوده شانه دار M. leidyi۱۰۲۴,۵ گرم برمتر مربع یا ۵/۱۰۲ گرم بر متر مکعب در مهرماه ۱۳۸۰ بود و کمترین میزان این شانه دار در ماههای اسفند و فروردین (۱۳۸۱) اندازه گیری شد (۵/۱ گرم برمتر مربع یا ۲۷/۰ گرم بر متر مکعب) حداکثر زیتوده این شانه دار در عمق ۱۰ متری (۵۷۰,۵ گرم بر متر مربع) در فصل پاییز و حداقل آن (۹/۷۵ گرم بر متر مربع) در عمق ۵۰ متری در دو فصل زمستان و بهار مشاهده گردید. بیشترین میزان متوسط این شانه دار۲/۶۴۱ گرم برمتر مربع در منطقه امیرآباد و کمترین آن به میزان ۵/۲۰۷ گرم بر متر مربع درمنطقه نوشهر ثبت گردید. نمونه های جوان (کوچکتر از ۵ میلیمتر) حدود ۹۰ درصد کل جمعیت M.leidyi را تشکیل می دهند و گروه طولی ۵۱ تا ۵۵ میلیمتر تنها در شهریور ماه مشاهده شد. در ضمن برخی از عوامل موثر روی پراکنش این شانه دار، در منطقه مورد بررسی قرار گرفت
مژگان روشن طبری، کبری تکمیلیان، جلیل سبک آرا ، ابوالقاسم روحی، محمدتقی رستمیان،
دوره ۱۲، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۸۲ )
چکیده
زئوپلانکتونهای حوضه جنوبی دریای خزر در بهار، تابستان، پاییز و زمستان ۱۳۷۵ بررسی شدند. به طوری که در هر فصل ۱۸۰ نمونه (۷۲۰ نمونه در یک سال) شناسایی و فراوانی آنها در متر مکعب محاسبه شد. ۵۵ گونه زئوپلانکتون شناسایی شد که گروه آنتن منشعبان (Cladocera) ۵۴ درصد، پاروپایان (Coepoda) ۱۵ درصد، روتاتوریا (Rotatoria) ۱۱ درصد، پروتوزوآ (Protozoa) ۹ درصد و سایر گروه های زئوپلانکتونی که شامل مزوپلانکتون ها میباشند، ۱۱ درصد از گونه های مورد بررسی را تشکیل می دادند. بیشترین تنوع گونه ای در گروه کلادوسرا و بیشترین فراوانی مربوط به گروه کوپه پودا بود. فراوانی زئوپلانکتون بیشتر تحت تاثیر گروه پاروپایان بود به طوریکه در فصل بهار ۳۸ تا ۹۷ درصد، در فصل تابستان ۲۲ تا ۹۲ درصد، در فصل پاییز ۷۱ تا ۹۹ درصد و در فصل زمستان ۳۱ تا ۹۲ درصد از فراوانی زئوپلانکتون ها را پاروپایان در مناطق مختلف تشکیل می دادند. در فصل تابستان علاوه بر پاروپایان لارو دو کفه ایها (Lamellibranchiata) نیز در شکل گیری جمعیت منطقه غربی حوضه جنوبی دریای خزر تاثیر داشت ولی در فصل پاییز بیش از ۷۰ درصد جمعیت زئوپلانکتون تحت تاثیر جمعیت پاروپایان بوده است. جمعیت زئوپلانکتون در فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب بین ۴۰۸۱ تا ۲۰۱۴۳، ۶۵۷۴ تا ۷۸۱۲،۱۰۸۵۰ تا ۳۴۴۰۶ و ۴۵۱۰ تا ۲۰۵۷۶ عدد در متر مکعب نوسان داشت. بیشترین زی توده زئوپلانکتون در فصل تابستان در نواحی ساحلی بیش از ۲۰۰ میلی گرم در متر مکعب بوده است
مریم فلاحی، منصور شریفیان، محمدحسین طلوعی، افشن امیری، جواد دقیق روحی،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۱ )
چکیده
ماهی سفید یکی از ماهیان با ارزش دریای خزر میباشد که سهم عمدهای را در اقتصاد مردم منطقه ایفا مینماید. هدف از این تحقیق مقایسه رشد و بقاء لارو ماهی سفید تحت شرایط مرسوم و شرایط ناشی از استفاده از کود آلی تخمیر شده بیهوازی (Slurry) است. این تحقیق در ۹ استخر ۷/۱ هکتاری واقع در مجتمع تکثیر وپرورش شادروان دکتر یوسفپور، رشت انجام شد. در این بررسی سه تیمار شامل: ۱) فقط غذای کنسانتره و کیلکای چرخ شده بعنوان شاهد (روش متداول)، ۲) تیمار دوم غذای اسلاری تا ۱۳ روز اول و بعد غذای کنسانتره و ۳) اسلاری تا ۱۳ روز اول و بعد کنسانتره همراه با اسلاری (یعنی اسلاری در تیمار سوم بعد از ۱۳ روز قطع نگردید) در نظر گرفته شد. تراکم لاروها ۷/۱ میلیون در هکتار و هر هفته کلیه پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب، پلانکتون، زیستسنجی ماهیان و نیز شاخصهای رشد بصورت هفتگی مورد اندازهگیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان بازماندگی در تیمارهایی که از اسلاری استفاده شده ۷/۱ برابر و میزان محصول نیز ۷/۱ تا دو برابر روش متداول (تغذیه با کنسانتره) بوده است. بطورکلی اسلاری بعلت غنیتر بودن، تأثیر بیشتری در رشد ماهیان داشته و باعث افزایش زئوپلانکتونها (غذای لاروهای ماهیان سفید در مراحل آغازین) میشود. میانگین وزن، بازماندگی، محصول و نرخ رشد ویژه در تیمارهایی که از اسلاری استفاده شد بیش از شاهد (روش منداول) بود. آنالیز دادهها نشان دادند که میزان فسفات، ازت،کلسیم، منیزیم، پتاسیم، پروتئین و چربی پس از تخمیر بیهوازی کود گاوی (اسلاری) بیش از کود خام بود. جلبکهای سبز- آبی در استخرهای اسلاری تراکم بسیار کمی نسبت به شاهد داشتند.
محمدحسین گرجیان عربی، سیدعباس حسینی، محمود روحی، رحمان پاتیمار، صابر وطن دوست، الهام علیچانپور،
دوره ۲۱، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۱ )
چکیده
ساختار سنی و الگوی رشد ماهی سفید رودخانهای در سر شاخه توجی رودخانه تالار استان مازندران از مرداد ۱۳۸۷ تا مرداد ۱۳۸۸ بررسی شد. ۲۹۸ عدد ماهی با دستگاه الکتروشوکر و تور ترال صید و در فرمالین ۵ درصد تثبیت شدند. وزن و طول ماهیان اندازهگیری و سن آنها از روی فلس تعیین گردید. طبق نتایج ماهیان در محدوده سنی+۰ تا +۴ بودند. ضریب رگرسیون الگوی رشد با روش کاربردی پائولی نشان داد که نرها و مادهها و ماهیان نارس دارای الگوی آلومتریک مثبت بودند. ضریب رشد سالانه ماهی سفید رودخانهای نشان داد که گروههای طولی+۲ به +۳ با رشد ۱/۱ نسبت به گروههای سنی +۳ به +۴ با ۸۹/۰ دارای رشد سریعتری بودند. فاکتور وضعیت ماهی سفید رودخانهای نشان داد که بالاترین آن با ۵۸/۱ (۹۸۳/۰r۲ = ) مربوط به مادهها و کمترین آن با ۱۷/۱ (۹۰۱/۰r۲ = ) مربوط به ماهیان نارس میباشد. نسبت جنسی کل (۱۲۳ نر به ۱۱۵ ماده) اختلاف زیادی نشان نداد.
(Squalius cephalus)
فرشته اسلامی، نیما پورنگ، حسن نصرالله زاده ساروی، حسن فضلی، ابواالقاسم روحی، مژگان روشن طبری،
دوره ۲۴، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۴ )
چکیده
با ورود گونه مهاجم شانه دار Mnemiopsis leidyi به دریای خزر درسال ۱۳۷۹ این اکوسیستم دچار تغییراتی شده است . در این مطالعه از داده ها و اطلاعات تحقیقات مرتبط در بازه زمانی سالهای ۱۳۷۵ الی ۱۳۸۹استفاده گردید .این سال ها به دو گروه زمانی قبل از ورود شانه دار (۱۳۷۵) و بعد از ورود شانه دار (۸۹-۱۳۸۰) به دریای خزر دسته بندی گردید. در این بررسی ارزیابی کمی اثرات شانه دار به عنوان یک گونه مهاجم و آلاینده زیستی بر ساختارزئوپلانکتون دریای خزر طی سال های ۸۹-۱۳۸۰ انجام گرفت. دامنه فراوانی و پراکنش شانه دار (Abundance and Distribution Range) طی سال های ۸۸-۱۳۸۰ در گروه E (زیتوده زیاد و حضور در همه مکان ها) و در سال ۱۳۸۹در گروهD (تعداد متوسط و حضور در همه مکانها) ارزیابی شد. سال ۱۳۸۰ که زیتوده نسبی شانه دار بیش از ۹۰ درصد می باشد، تهاجم شانه دار در مرحله گسترش((Expansion و سال های بعد (۸۹-۱۳۸۱) با توجه کاهش و افزایش متناوب زیتوده و سپس روند کاهشی ، مرحله سازگاری (Adjustment) ارزیابی شد. با توجه به از بین رفتن گونه های بومی وکلیدی(Keystone species) در سال های بعد از حضور شانه دار، اثر شانه دار برروی جامعه زئوپلانکتون طی سال های ۸۹- ۱۳۸۰ خیلی قوی (C۴) ارزیابی شد.
محمدرضا ایمانپور، زهرا روحی،
دوره ۲۴، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۴ )
چکیده
این مطالعه بهمنظور ارزیابی اثر مکمل پروبیوتیک پریمالاک بر عملکرد رشد، برخی فاکتورهای بیوشیمیایی خون، بازماندگی و مقاومت به تنش شوری در بچهماهیان سفید انجام شد. ماهیان (۰۰۱/۰±۰۰۲/۱ گرم) به چهار گروه تقسیم شدند که با جیرههای حاوی سطوح مختلف پریمالاک؛ صفر (شاهد)، ۰۵/۰، ۱/۰ و ۱۵/۰ درصد به مدت ۴۵ روز تغذیه شدند. نتایج نشان داد که در ماهیان تغذیه شده با جیرههای حاوی پریمالاک، وزن نهایی، افزایش وزن و نرخ رشد ویژه افزایش معنیداری داشت (۰۵/۰>p). علاوهبراین، ضریب تبدیل غذای ماهیان تیمار شده با پریمالاک در مقایسه با گروه شاهد بهطور معنیداری کاهش یافت (۰۵/۰>p). با اینحال، میزان ضریب چاقی، گلوکز و پروتئین کل بین تیمارهای مختلف و گروه شاهد اختلاف معنیداری نداشتند (۰۵/۰
p). بازماندگی و مقاومت به تنش شوری تحت تأثیر مکمل غذایی پریمالاک قرار نگرفت (۰۵/۰
محمدرضا ایمانپور، زلیخا سلاقی، زهرا روحی، آذر بیکزاده، عبدالرحمان داودیپور،
دوره ۲۴، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۴ )
چکیده
امروزه، فرآوردههای گیاهی بهعنوان گروه جدیدی از محرکهای رشد، یک روش تغذیهای جایگزین برای محرکهای رشد آنتیبیوتیکی در آبزیپروری فراهم نمودهاند. این مطالعه بهمنظور بررسی اثرات سطوح مختلف سنگروویت (۰، ۰۵/۰، ۱/۰ و ۱۵/۰ %) بر رشد، برخی پارامترهای بیوشیمیایی خون، بازماندگی و توان تحمل شوری در کپور معمولی (۱۱۷/۰±۶۲/۲ گرم) انجام شد. بعد از ۴۵ روز تغذیه، نتایج نشان داد که عملکرد رشد شامل؛ افزایش وزن و نرخ رشد ویژه در ماهیان تغذیه شده با سنگروویت در مقایسه با گروه شاهد بهبود یافت، امّا بین آنها تفاوت معنیداری وجود نداشت (۰۵/۰<p). بین پارامترهای بیوشیمیایی در ماهیان تغذیه شده با سنگروویت نسبت به گروه شاهد تفاوت معنیداری وجود داشت (۰۵/۰>p). کمترین مقدار کلسترول در گروه ۰۵/۰% و بیشترین سطح پروتئین کل در گروه ۱۵/۰ % سنگروویت مشاهده شد. همچنین، بیشترین مقدار گلوکز در تیمار شاهد مشاهده شد. بهمنظور تعیین اثر مکمل گیاهی بر مقاومت به تنش شوری، بعد از ۴۵ روز تغذیه، تنش شوری انجام شد. به منظور سنجش هماتوکریت، خونگیری طی ساعات ۲۴، ۷۲، ۱۲۰ و ۱۶۸ بعد از تنش انجام شد. میزان هماتوکریت در بین تیمارها اختلاف معنیداری داشت (۰۵/۰>p). در روز سوّم بعد از تنش، میزان هماتوکریت در همه گروهها کاهش یافت. بازماندگی و مقاومت به تنش شوری تحت تأثیر مکمل غذاای سنگروویت قرار نگرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که افزودن سنگروویت به جیره ماهی میتواند عملکرد رشد و پارامترهای بیوشیمیایی خون بچهماهیان کپور معمولی را بهبود بخشد.
محمد علی افرائی بندپی، حسن نصرالله زاده، ابولقاسم روحی، آسیه مخلوق، فاطمه سادات تهامی، نوربخش خداپرست، مژگان روشن طبری، مهدی نادری، غلامرضا دریانبرد، حمید رمضانی، فرشته اسلامی،
دوره ۲۶، شماره ۵ - ( ۱۰-۱۳۹۶ )
چکیده
این مطالعه در بخش جنوب شرقی دریای خزر در سواحل مازندران و در منطقه گهرباران در سال ۱۳۹۳-۱۳۹۲ به اجرا درآمد. نمونه برداری بصورت ماهانه و در ۸ ایستگاه صورت پذیرفت. در مجموع ۱۵۷ گونه فیتوپلانکتون، ۱۰ گونه از زئوپلانکتون و ۲۴ گونه از ماکروبنتوز شناسایی گردید. اختلاف معنی داری از نظر تراکم و زی توده بین گروههای زیستی در ایستگاههای مختلف وجود داشت (۰۵/۰>p). بررسی مقایسه تراکم و زی توده فیتوپلانکتون در فصول مختلف نشان داد که از بهار تا زمستان دارای روند افزایشی بوده است اما در مقابل میزان تراکم و زی توده زئوپلانکتون دارای روند کاهشی بوده است. نتایج حاصل از آنالیز چند متغیره ضریب همگونگی پیرسون و آنالیز چند متغیره مولفههای اصلی در ماههای مختلف نشان داد که از نظر زیتوده بیشترین همبستگی بین فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون با ۹۴۳/۰ بدست آمد اما از نظر تراکم بیشترین همبستگی بین زئوپلانکتون و شانهدار بود و این امر میتواند به دلیل ساختار فیزیولوژیک و شرایط اکوبیولوژیک آنها باشد. نتیجهگیری این که روابط اکولوژیک بین گروههای زیستی میتواند به دلیل تغییرات تراکم، زیتوده، تنوع گونهای، پارامترهای محیطی، شکارچی، تغییرات فصلی، رفتار تغذیهای و آلودگیهای زیست محیطی باشد.
منیره فئید، صادق امیدوار، محدث قاسمی، محمدرضا مهرابی، فخرالدین میرهاشمی نسب، جواد دقیق روحی،
دوره ۲۷، شماره ۴ - ( ۷-۱۳۹۷ )
چکیده
پرورش ماهی قرمز در اکثر کشورهای جهان متداول است. هدف از این تحقیق، شناخت و بررسی باکتریهای شایع و قابل انتقال میان ماهی و انسان در استخرهای ماهی قرمز استان گیلان، عوامل مستعد کننده در بیماریزایی ماهی قرمز و مقاومت آنتی بیوتیکی باکتری های جداسازی شده از ماهی قرمز بوده است. در این پژوهش، ۱۵۰ نمونه ماهی قرمز از چهار مزرعه (۱۲ استخر) استان گیلان بصورت فصلی و انتخابی صید و بطور زنده به آزمایشگاه باکتری شناسی پژوهشکده آبزیپروری انزلی انتقال داده شدند و به روش افتراقی و بیوشیمیایی، باکتریهای مختلف جداسازی وشناسایی شدند. نتایج نشان داد جدایه های جداسازی شده از ماهی قرمز و آب استخر در فصول مختلف سال شامل Enterobacteriaceae، Pseodomonas sp.، .sp Aeromonas Sterptococcus sp. ، Vibrio sp.،sp. Micobacterium بودند. بیشترین و کمترین درصد فراوانی باکتری در ماهی، بترتیب متعلق به جنس سودوموناس (۶/۳۳%) و استرپتوکوکوس (۳/۷%) بود .
جواد دقیق روحی، علیرضا میرزاجانی، علی عابدینی، محمد صمد زاده، جلیل سبک آرا، کیوان عباسی، سپیده خطیب،
دوره ۲۷، شماره ۴ - ( ۷-۱۳۹۷ )
چکیده
بررسی ویژگیهای زیستی و غیر زیستی، دریاچه اردلان در آذربایجان شرقی، وجود ۳۶ جنس فیتوپلانکتونی و ۲۵ جنس زئوپلانکتونی در این دریاچه را تایید کرد. شاخههای Bacillariophyta و Chlorophyta از فیتوپلانکتون ها و شاخه Rotifera از زئوپلانکتون ها بیشترین فراوانی را داشتند. میانگین فراوانی فیتوپلانکتون ها و زئوپلانکتون ها به ترتیب ۱۰۶ × ۱۵/۱۹ و ۱۸۶۳ عدد در هر لیتر از آب دریاچه بود. از گروه کفزیان، خانواده های Chironomidae و Tubificidae شناسایی گردیدند. میانگین زیتوده کفزیان طی ماههای بررسی g/m۲ ۹/۰ بود، که بسیار فقیر است. جنس بستر دریاچه بیشتر از سیلت و رس بود. در این بررسی هفت گونه ماهی شناسایی گردید اما گونههای پرورشی کپور معمولی و کپور نقرهای به ترتیب حدود ۵۳ و ۴۵ درصد جمعیت ماهیان صید شده را تشکیل میداد. بررسی هیدرو شیمی نشان داد مقادیر فسفر و ازت کل در دریاچه به ترتیب معادل mg/L ۰۷۳/۰ و ۷۷۹/۰ و متوسط کلروفیل آ اندازهگیری شده ۰۳/۶ برحسب mg/m۳ بود. دامنه تغییرات اکسیژن محلول از mg/L ۴/۶ تا ۵/۱۰ mg/L بود. میانگین هدایت الکتریکی ۵۷۶ میکرو موس بود. نظر به اینکه دمای آب دریاچه تنها در مرداد از ºC۲۰ تجاوز میکند، دوره رشد ماهیان گرمابی در این دریاچه بسیار کوتاه است.
آسیه مخلوق، حسن نصراله زاده ساروی، محمدعلی افرایی، ابوالقاسم روحی، عبداله نصراله تبار، محمد متین فر،
دوره ۲۸، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده
Ceratium hirundinella به عنوان یک شاخص بیولوژیکی در تغییرات زیست محیطی و اقلیمی در نظر گرفته میشود. در تابستان ۲۰۱۸، حضور Cerunium hirundinella در منطقه ایرانی دریای خزر گزارش شده است. بنابراین مقاله حاضر به بررسی روند تغییرات گونه فیتوپلانکتونی فوق در حوزه ایرانی دریای خزر در طی ۳ دهه پیشین پرداخته است. این مطالعه نشان داد که در زمستان سال ۱۳۷۴، Ceratium درصد بسیار کمی از تراکم فیتوپلانکتون را تشکیل داد. در تابستان سال ۱۳۹۱، سهم این گونه در زی توده دو تاژکداران و کل فیتوپلانکتون به ترتیب ۳۴ و ۳۱ درصد بدستآمد. میزان حضور Ceratium در زیست توده فیتوپلانکتون در تابستان ۱۳۹۷، تا ۷۰ درصد افزایش یافت. همچنین نتایج، افزایش دما و pH آب را همزمان با حضور Ceratium در مقایسه با زمان مشابه در منطقه مورد مطالعه نشان داد. در همین حال، سطح تروفیکی از اولیگوتروف به یوتروف افزایش یافت. تغییرات سالانه Ceratium (حضور و فراوانی) در ترکیب فیتوپلانکتون ممکن است پاسخ به افزایش گرم شدن منطقه و فعالیت های با منشا انسانی باشد. شکوفایی Ceratium بر تغذیه موجودات پلانکتونخوار تأثیر می گذارد و باعث کاهش اکسیژن محلول و نهایتاً تلفات ماهی می شود. لذا پایش این گونه فیتوپلانکتونی در دریای خزر ، بخصوص بدلیل افزایش فعالیت های آبزیپروری در منطقه دارای اهمیت است.
محمد علی افرائی بندپی، حسن نصراله زاده، غلامرضا سالاروند، مهدی نادری جلودار، ابوالقاسم روحی،
دوره ۲۸، شماره ۳ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
این پژوهش در راستای برنامه انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی، در سواحل جنوب شرقی دریای خزر و منطقه گهرباران در سال ۹۳-۱۳۹۲ انجام شد. هدف از این تحقیق بررسی روابط بین برخی پارامترهای فیزیکی-شیمیایی آب و رسوبات بستر با پراکنش، تراکم و زیتوده گونه پرتار Streblospio gynobranchiata در نیم خط ها، عمق، ایستگاه و فصول می باشد. نمونه برداری به صورت ماهانه و در ۸ ایستگاه در اعماق ۵، ۱۰ و ۱۵ متر در ۲ نیم خط عرضی عمود بر ساحل صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که ییشترین مقدار تراکم و زی توده بترتیب در نیم خط شرقی با میانگین (±خطای معیار) ۱/۲۶۹±۷/۱۴۳۷ عدد در متر مربع و ۱۳۱/۰±۷۱۱/۰ گرم در متر مربع بود. بر اساس آزمون پیرسون، همبستگی مثبتی بین میزان تراکم گونه S. gynobranchiata با مواد آلی بستر (TOM) و عمق در سطح ۰۱/۰، شوری و درجه حرارت آب در سطح ۰۵/۰ یافت شد. بررسی تراکم و زیتوده این گونه در فصول مختلف دارای نوساناتی بود، بطوریکه بیشترین تراکم با میانگین (±خطای معیار) ۲/۱۸۵±۰۸/۱۵۵۰ عدد در متر مربع و ۰۹/۰±۷۷۵/۰ گرم در متر مربع مربوط به زمستان و در دی ماه ثبت شد و اختلاف معنی داری بین تراکم و زی توده در ماههای مختلف یافت شد (۰۵/۰>p) که این امر میتواند به دلیل نزدیک شدن به دوره اختلال آب، به دلیل تغییرات فصلی و ایجاد آشفتگی زیستی (Bioturbation) در بستر دریا و رژیم غذایی معلق خواری (deposit feeder) این گونه باشد
معصومه شمس کهریزسنگی، فواد البودویرج، صدرالدین قائم مقامی، ابوالقاسم روحی،
دوره ۲۹، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۹ )
چکیده
این تحقیق به مطالعه تآثیر فاکتورهای اکولوژیک بر تنوع و تراکم فیتوپلانکتون ها در سواحل جنوبی دریایی خزر می پردازد. نمونه برداری از ۵ ایستگاه در نواحی رامسر، نوشهر، نور، فریدونکنار و میانکاله ( از سطح و اعماق ۳ و ۵ متری) از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۵ انجام شد. مجموعاً؛ ۵۶ گونه فیتوپلانکتون متعلق به ۵ شاخه جلبک ها شناسایی شدند که ماکزیمم تراکم و زی توده در گونه های Skletonema costatum ، Thalassionema nitzschioides، Nitzschia acicularis، Pseudonitzschia seriata وMelosira moniliformis مشاهده شدند. میانگین زی توده فیتوپلانکتون ها به ترتیب ۱۰۶×۷/۲±۳/۱۲ عدد در متر مکعب و ۴/۷±۶/۳۵ میلی گرم در متر مکعب بود، که بیشترین میزان تراکم در فصل زمستان برابر۱۰۶×۴/۴±۱/۱۹ عدد در متر مکعب مشاهده شد. بیشترین و کمترین شاخص تنوع شانون در فصول مختلف بین ۹۷/۱ و ۸۴/۱ بود. سیلیس؛ دما و نیتروژن نقش مهمی در تراکم فیتوپلانکتون ها بویژه دیاتومه ها؛ سیانوفیتا و پیروفیتا ایفا می کنند. مطالعه اخیر نشان داد که نسبت بالایNP در فصل زمستان و خصوصیات همراه با استراتژی مناسب گونه های کلروفیتا از دلایل مهم و مطلوب برای افزایش جمعیت آنها است.
حسن نصراله زاده ساروی، آسیه مخلوق، فریبا واحدی، ابوالقاسم روحی، پریسا نوری،
دوره ۲۹، شماره ۵ - ( ۱۰-۱۳۹۹ )
چکیده
تولیدات اولیه نقش مهم در چرخه زیستی از نظر ذخیره کربن داراست و شاخص کلیدی برای ارزیابی کارکرد اکوسیستم بشمار میآید. هدف از مطالعه حاضر محاسبه تولیدات خالص اولیه و مولفههای آن در حوزه ایرانی دریای خزر در سالهای ۱۳۹۷ (فصول پاییز و زمستان) و ۱۳۹۸ (فصول بهار و تابستان) میباشد. همچنین جهت تجزیه و تحلیل دادهها، برخی عوامل اکولوژیک موثر بر توزیع زمانی-مکانی تولیدات خالص اولیه مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج، میانگین تولیدات خالص اولیه روزانه فیتوپلانکتون (DNPP) و مولفه های آن شامل غلظت کلروفیل-آ (Chl-a)، عمق لایه نوری (Zeu)، طیف فعال فتوسنتز (PAR) و غلظت کربن ویژه تثبیت شده (PBoptic=NPPChl-a) بهترتیب برابر ۴۵/۰±۶۵/۰ گرم کربن /مترمربع/روز، ۲۳/۱±۵۴/۲ mg/m۳، ۱/۵±۹/۸ متر، ۸۴/۱۶±۴۲/۴۰ Einstein/m۲.day و ۱۱/۱±۰۵/۵ mgC/mgChl-a.h بود. میزان DNPP در ناحیه مرکزی از دو ناحیه غربی و شرقی بالاتر بود که احتمالاً ناشی از نقش امواج حاصل از نیروی باد بر معلق شدن رسوبات (میزان کدورت بالا) و کاهش شدت نفوذ نور در دو ناحیه شرقی و غربی بود. از نظر زمانی، تغییرات فصلی DNPP بهترتیب پاییز>تابستان>بهار>زمستان بود. افزایش قابل ملاحظه DNPP در فصل پاییز (۰۵/۰p< ANOVA test,) در مقایسه با سایر فصول ناشی از افزایش غلظت کلروفیل-آ و بهینه بودن دمای سطحی آب برای تثبیت کربن ویژه (PBopt) میباشد. بر اساس آزمونهای رگراسیون و مولفه اصلی تغییرات زمانی-مکانی DNPP به طور معنی داری تحت تاثیر دو متغیر Chl-a و PBoptic بود. به طور کلی، در طبقهبندی سطح تروفیکی بر اساس تولیدات خالص اولیه، ۵۲ درصد از داده ها در سطح تروفیکی الیگومزوتروف و مزوتروف (۴۹%) تا یوتروف (۳%) بوده و ۴۸ درصد داده ها در گروه الیگوتروف (عمدتاً در ناحیه شرقی) قرار داشتند.
محمد علی افرائی بندپی، غلامرضا سالاروند، حسن نصراله زاده ساروی، متین شکوری، مهدی نادری، ابولقاسم روحی، رضا دریانبرد، فریبا واحدی، ایرج رجبی،
دوره ۳۰، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
این پژوهش در راستای برنامه انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی در سواحل جنوبی دریای خزر و منطقه گهرباران در سال ۹۳-۱۳۹۲ انجام شد. هدف از این مطالعه بررسی روابط بین برخی پارامترهای فیزیکی– شیمیایی آب و رسوبات بستر با پراکنش، تراکم و زی توده گونه های مختلف از راسته دوجورپایان (Amphipoda) در نیم خطها، عمق، ایستگاه و فصول میباشد. در مجموع، یک گونه Niphargoides caspius از خانواده Gammaridae و ۴ گونه Stenogammarus similis، Stenogammaus macrurus، Stenogammarus carausui و Stenogammarus compresus از خانواده Pontogammaridae شناسایی شدند. نمونهبرداری به صورت ماهانه و در ۸ ایستگاه در اعماق ۵، ۱۰ و ۱۵ متر در ۲ نیم خط عرضی عمود بر ساحل صورت پذیرفت. در مجموع، ۱۵۱۱۸ عدد از دوجورپایان شمارش که بیشترین فراوانی (۶۸%) متعلق به گونه S. compresus و کمترین فراوانی (%۲) متعلق به گونه N. caspius بود. درکل، میانگین (±خطای معیار) فراوانی و وزن توده زنده (زی توده) دوجورپایان در طول دوره بهترتیب ۰۸/۱۴±۱۲۸ عدد در مترمربع و ۰۱/۰±۱۵/۰ گرم در مترمربع بهدست آمد. بر اساس آزمون اسپیرمن، فراوانی گونه S. carausui، S. macrurus و S. similis با دانهبندی رسوبات (شن) رابطه معنیداری داشت (۰۱/۰>p). آنالیز چند متغیره خوشهای براساس ضریب همبستگی اسپیرمن بر روابط بین میزان تراکم و زی توده گونههای مختلف دوجورپایان با برخی از پارامترهای محیطی، اندازه ذرات و مواد آلی رسوبات بستر نشان داد که اعضاء این گروه با منطقهای دارای بستری از جنس شن و اکسیژن محلول همبستگی بیشتری دارند که مربوط به خاستگاه اکولوژیک این گروه از موجودات میباشد.
آسیه مخلوق، حسن نصراله زاده ساروی، ابوالقاسم روحی، عباس علی آقایی مقدم، علیرضا کیهان ثانی،
دوره ۳۰، شماره ۱ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
دریای خزر در دو دهه اخیر با وقایع بوم شناختی مختلف از قبیل شکوفایی مضر جلبکی و افزایش سطح تروفیک مواجه بودهاست. با توجه به بهرهوری دریای خزر در راستای شیلاتی، انجام مطالعات پایشی در این بدنه آبی ضروری میباشد. اهداف تحقیق حاضر، بررسی شکوفایی جلبکی، سطح تروفیک در مناطق ساحلی حوضه جنوبی دریای خزر تا محدوده عمقی ۳۰ متر طی سال ۹۸-۱۳۹۷ و مقایسه آن با سالهای پیشین میباشد. خطوط مرزی برای شروع شکوفایی (میانه سالانه + ۵ درصد) بر اساس کلروفیل-آ، تراکم و زی توده فیتوپلانکتون بهترتیب ۰۲/۲ (میلیگرم در مترمکعب)، ۱۷۶ (میلیون سلول بر مترمکعب) و ۳۱۲ (میلیگرم بر مترمکعب) بهدست آمد. حداقل درصد فراوانی وقوع شکوفایی (۱۳%) بر اساس کلروفیل، در بهار و بر طبق تراکم و زیتوده در تابستان ثبت شد. در زمستان درصد فراوانی وقوع شکوفایی بر اساس هر سه پارامتر مذکور بیش از ۷۰ درصد بهدستآمد. محاسبات بر اساس تجمعی از پارامترهای مذکور نشان داد که آب دارای کیفیت عالی (اولیگوتروف) در فصل تابستان و کیفیت متوسط (مزوتروف) در سایر فصول بودهاست. مطالعه بین سالی نشان داد که سطح تروفیک در سالهای ۱۳۷۵، ۱۳۸۸، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۸ بهترتیب اولیگوتروف، مزوتروف، اولیگو-مزوتروف و مزوتروف بوده است. هر چند بر اساس میانگین تراکم گونههای غالب، Pseudonitzschia seriata با دارا بودن ۱۸۷ سلول در میلیلیتر (در فصل زمستان) و جایگیری در گروه "متوسط تراکم" مهمترین خطر شکوفایی جلبکی سمی و کاهش کیفیت آب بوده است، اما باید توجه داشت که افزایش سطح تروفیک در روند بین سالی، هشدارهای محیط زیستی را در جهت افزایش توانایی اکوسیستم برای شکوفایی جلبکهای مضر شدت میبخشد بهخصوص که آب در ناحیه مرکزی (دارای سابقه شکوفایی جلبکی سمی با شواهد میدانی) نسبت به نواحی شرقی و غربی دارای کیفیت پایینتر بود و در طبقه متوسط جای گرفت.