---

طی یکسال نمونه برداری از منطقه آبکنار و هندخاله در تالاب انزلی در سال ۱۳۸۰-۱۳۷۹ جمعاً ۶۷ جنس متعلق به ۵ شاخه جلبکی مورد شناسایی وشمارش قرار گرفتند. براساس نتایج، فراوانی فیتوپلانکتونی در منطقه آبکنار، دوبار در سال یعنی اواخر فصل بهار و شروع تابستان و دیگری در فصل پاییز به اوج خود می رسد که Cyanobacteria (جلبکهای سبز-آبی) ترکیب غالب را بوجود می آورند و در منطقه هندخاله Chrysophyta ترکیب غالب فیتوپلانکتونی را تشکیل می دهند. پنج گونه از Cyanobacteriaدر منطقه آبکنار مورد بررسی قرار گرفتند و یک گونه متعلق به جنس Oscillatoria از طریق زیست سنجی با موش، سمی تشخیص داده شد.
سم موجود در نمونه جزء سموم کبدی (هپاتوتوکسین) بوده و متعلق به خانواده ای از سموم پپتیدی حلقوی موسوم به Microcystin می باشد.

---

صدف مروارید ساز محار (Pinctada fucata) به علت تولید مروارید، یکی از آبزیان بسیار با ارزش خلیج فارس محسوب می گردد. هدف از این بررسی تاثیر هیدروکربنهای نفتی بر تراکم و نابودی این صدف می باشد. برای این منظور مناطق لاوان (دردور، هدآباد و چلیل)، نخیلو و هندورابی به عنوان زیستگاه های کنونی صدف محار و مناطق بستانه، مغویه، ملو و گشه بعنوان مناطقی که قبلا زیستگاه های کنونی صدف محار و مناطق بستانه، مغویه، ملو و گشه بعنوان مناطقی که قبلا زیستگاه آن بوده و اکنون کاملا نابود شده اند، انتخاب گردیدند. نمونه‌برداری در سال ۱۳۸۰ و کلیه آزمایشات براساس روش MOOPAM, ۱۹۹۹ و به وسیله دستگاه اسپکتروفلوروفتومتر (UVF) انجام شد.
بررسیهای آماری نشان می دهد که میزان هیدروکربنهای نفتی در رسوبات و بافتهای نرم صدفهای ایستگاههای لاوان (دردور، هدآباد و چلیل)، نخیلو و هندورابی با هم اختلاف معنی‌دار داشته و زیستگاههای لاوان احتمالا به دلیل مجاور بودن با پایانه‌های نفتی آلوده‌ترند. ضمنا میزان هیدروکربنهای نفتی در بافتهای نرم صدفها در زمستان (بهمن ماه) بیشتر از تابستان (تیرماه) بدست آمد. با توجه به اندازه گیری تراکم صدفها می‌توان نتیجه گرفت که در زیستگاههای کنونی با افزایش میزان هیدروکربنهای نفتی در بدن صدفها و رسوبات، از تراکم این آبزی کاسته میشود ولی در زسیتگاههای قبلی آلودگیهای نفتی تاثیری در نابودی صدفهای محار نداشته است و احتمالاً‌عوامل دیگری مانند صید بی‌رویه، مدفون شدن زیستگاهها در زیر گل و لای، کمبود مواد غذایی و غیره دخالت داشته‌اند

---

کفزیان در اکوسیستم‌های آب جاری و ساکن نقش مهمّی را ایفا می‌کنند. دریاچه نئور در شمال غرب ایران، جنوب شرقی شهر اردبیل و در ارتفاع ۲۴۸۰ متری از سطح دریا قرار دارد و تاکنون بررسی روی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آن انجام نشده است. این دریاچه فون منحصر بفردی از موجودات ماکروبنتوز را در خود جای داده است. در این بررسی به منظور شناخت کامل ساختار جمعیت این موجودات، نمونه‌برداری به مدت یکسال، بصورت ماهانه از مرداد ۱۳۸۷ تا تیر ۱۳۸۸ (بجز سه ماه از دوران پنج ماهه یخبندان) و در ۴ ایستگاه انجام شد. غنای گونه‌ای در فون کفزیان دریاچه نئور محدود و روی هم ۱۱ گونه شناسایی گردید که به ۱۱ گونه، ۱۱ جنس،۱۰ خانواده ،۱۰ راسته، ۷ رده و ۳ شاخه تعلّق دارند. از این میان، ۸ گونه برای اولین بار در ایران شناسایی و معرفی می‌گردند. گونه‌های غالب دریاچه شامل Gammarus fasciatus، supinum Pisidium وQuistadrilus multisetosus و فراوانی آنها از کل جمعیت، بترتیب ۴۹، ۴۳ و ۵ درصد محاسبه گردید. الگوی پراکندگی فصلی و مکانی اکثر کفزیان در این دریاچه مشابه بود و حداکثر فراوانی  در ماه  شهریور  مشاهده شد. حداکثر فراوانی جمعیت کل کفزیان دریاچه نئور  با ۷۵/۴۱۸۷۲ تعداد نمونه در مترمربع در شهریور و حداقل آن را با ۰۸/۲۸۱۷۷ تعداد نمونه در ماه اسفند مشاهده گردید. به نظر می‌رسد درجه حرارت، غلظت اکسیژن محلول و یکنواختی زیستگاه‌ها مهمترین عوامل محیطی موثر بر شاخص‌های جمعیت کفزیان در دریاچه نئور باشد.

---

این مطالعه به منظور بررسی برخی پاسخ های فیزیولوژیک ماهی گل خورک گونه Boleophthalmus dussumieri به عنوان نشانگر زیستی هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای ( (PAHsصورت گرفته است. نمونه برداری از پنج ایستگاه (اروند، جعفری، زنگی، سمایلی و بحرکان) و در طول سواحل شمال غرب خلیج فارس (سواحل خوزستان) صورت گرفته است. میزان غلظت PAHs توسط دستگاه HPLC و تغییرات غشاء لیزوزوم توسط تست NRRT و میزان پایداری غشاء لیزوزوم توسط تست میزان پایداری گلبول قرمز آنالیز گردید. میزان غلظت کل PAHs در نمونه های رسوب بین ۵۰/۱۱۳-۳۴/۳۳۸۴ نانوگرم در گرم وزن خشک و در بافت کبد بین ۹۹/۳-۶۴/۴۶ نانوگرم در گرم وزن خشک بود. بیشترین میزان آلودگی در بافت کبد و رسوبات در ایستگاه جعفری و کمترین آن در ایستگاه بحرکان مشخص گردید. اختلاف معنی داری بین آنها یافت گردید. کمترین میزان میانگین RT نمونه های خون ماهی گل خورک در ایستگاه جعفری (۳۴ دقیقه) و بیشترین آن در ایستگاه بحرکان (۷۸ دقیقه) ثبت گردید. میانگین RT بین ایستگاه های نمونه برداری به جز ایستگاه اروند با زنگی، اختلاف معنی‌داری را نشان می دهد. منحنی میزان تغییرات در پایداری غشاء گلبول قرمز ماهی گل خورک نسبت به شیب غلظتی نمک (منحنی (EOF در ایستگاه های مختلف نمونه برداری نشان می دهد که غشاء گلبول قرمز ماهیان صید شده از ایستگاه جعفری در مقایسه با دیگرایستگاه ها قوام و پایداری کمتری داردکه ایستگاه های زنگی> اروند> سمایلی> و بحرکان از این نظر در رتبه های بعدی قرار دارند. نتایج این تحقیق می‌تواند استفاده از ثبات لیزوزوم و همچنین پایداری غشاء سلول گلبول قرمز را به عنوان نشانگرهای زیستی در طرح‌های پایش آلودگی نفتی گسترش دهد.

---

خانواده گوازیم ماهیان در صید تجاری آب های جنوب ایران از اهمیت اقتصادی و میزان صید بالایی برخوردار می باشد. به منظور پایش ذخایر این گروه آبزی در دریای عمان طی ده سال نمونه برداری در سال های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۲ گشت های تحقیقاتی ترال کف از غرب تا شرق دریای عمان در ۵منطقه (اشکوب) و ۴ لایه عمقی ۲۰-۱۰ ، ۳۰-۲۰، ۵۰-۳۰ و ۱۰۰-۵۰ متربه مورد اجرا درآمد. نتایج نشان داد که بهترین مکان برای صید این ماهیان مناطق غربی و شرقی  آب های ساحلی استان سیستان وبلوچستان است. دربین مناطق پنج گانه این استان بیشترین میزان صید بر واحد سطح در صیدگاه های میدانی، گالک، رابچ و بیاهی با ۷/۲۹۳ کیلوگرم بر کیلومترمربع ثبت گردید. با بررسی لایه های عمقی مشخص گردید که بیشترین میزان صید بر واحد سطح در اعماق بیش از۳۰ متر بوده که با کاهش عمق  از تراکم این ماهیان کاسته می شود. چنانکه بیشترین میزان صید بر واحد سطح لایه عمقی ۱۰۰-۳۰ متر با۲/۳۳۱ کیلو گرم بر کیلومترمربع ولایه عمقی ۲۰-۱۰ متر با ۶/۲۸ کیلو گرم بر کیلومتر مربع کمترین میزان را داشته است. در دهه اخیرمقدار صید بر واحد سطح  گوازیم ماهیان روندی افزایشی را نشان می دهد که حاکی از ثبات نسبی این ذخایر آبزی می باشد.

---

در تحقیق حاضر پراکنش و تراکم مرحله لاروی خرچنگ گرد Ilyoplax frater (خانواده Ocypodidae) درآب­های ساحلی و خوریات و نواحی ساحلی و  مصبی بوشهر( شامل ۶ ایستگاه خوریات رمله، دوبه، شیف و لشکری، خورمصب فراکه و ایستگاه دریایی) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه­برداری طی دوره زمانی خرداد ماه ۱۳۹۴ لغایت فروردین ماه ۱۳۹۵ هر دو ماه یکبار انجام گرفته است. پارامترهای محیطی شامل شوری، دما، pH، شفافیت و کلروفیل آ اندازه­گیری و ثبت شد. بیشترین تراکم لارو I. frater درشهریور ۱۳۹۴(N/m^۳۴۰/۲۳۵۹±۱۱۹۷۴) و کمترین تراکم آن در دی ۱۳۹۴(N/m^۳۹۶/۲۵±۵۵/۸۳) ثبت شد. همچنین بیشترین تراکم لارو این گونه درخور رمله(N/m^۳۰۵/۲۴۴۹±۲۰/۹۷۹۶) و کمترین تراکم آن در خور مصب فراکه (N/m^۳۹۹/۳۳±۷۰/۱۲۸) دیده شد. براساس آزمون DstLM (Distance Linear Model) مشخص گردید که مهمترین عوامل محیطی اثرگذار بر پراکنش I. frater در منطقه دما و شوری بوده است.
 

---

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تنوع گونه­ای و پراکنش جغرافیایی ماهیان استان کهگیلویه و بویراحمد و ارائه لیست به‌روز شده ماهیان در این استان، انجام پذیرفت. نمونه‌برداری‌ها از رودخانه­های بشار، زهره، سمه و مارون در حوضه آبریز دجله در سرتاسر استان طی سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ انجام شد. درمجموع ۲۷ گونه ماهی متعلق به ۱۸ جنس و ۵ خانواده، شامل ده گونه بومزاد، چهارده گونه بومی و سه گونه غیربومی شناسایی شدند. از این میان ۹ گونه ماهی افزون بر آخرین لیست منتشرشده ماهیان استان، گزارش شد. همچنین نقاط داغ تنوع زیستی ماهیان در استان شناسایی شدند، تهدیدات تنوع زیستی ماهیان استان مورد بررسی قرار گرفت و جهت حفاظت از این تنوع زیستی غنی راهکارهایی ارائه شده است.


 

---

در تحقیق حاضر اثر دما (۲۴، ۳۰ درجه سانتیگراد) و اثر حذف عناصر منیزیم و آهن بر میزان رشد و توده زنده جلبک اسپیرولینا در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور از دو محیط کشت زاروک و جردن استفاده شد. آزمایش‌های مربوط به حذف عناصر منیزیم و آهن با شش تیمار و دو شاهد در سه تکرار و آزمایش اثر درجه حرارت نیز با دو تیمار در سه تکرار برای دو محیط کشت مذکور بررسی شدند. میزان جذب نوری نمونه ها روزانه بوسیله دستگاه اسپکتروفتومتر (طیف سنج) در طول موج ۵۶۰ نانومتر خوانده شد. علاوه بر آن اندازه گیری توده زنده به روش وزنی در دو مرحله، روز هفتم و روز چهاردهم صورت گرفت و میزان تغییرات pH روزانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در محیط کشت زاروک (شاهد) در روش وزنی نیز در روز هفتم تیمار بدون منیزیم و تیمار بدون منیزیم -آهن دارای بیشترین رشد ۸۸/۰ گرم در لیتر بودند. در روز هفتم در بین تیمارها (بدون منیزیم، بدون آهن، بدون منیزیم-آهن) فقط در تیمار بدون منیزیم اختلاف معنا دار آماری نسبت به محیط کشت استاندارد (زاروک) مشاهده شد (۰۵/۰>p). در اندازه گیری روز چهاردهم تیمار بدون منیزیم بیشترین رشد ۹۵/۰ گرم در لیتر را داشت اما بین تیمارها (بدون منیزیم، بدون آهن، بدون منیزیم-آهن) اختلاف معنادار آماری نسبت به محیط کشت استاندارد (زاروک) مشاهده نگردید (۰۵/۰<p). در محیط کشت جردن (شاهد) در روش وزنی نیز در روز هفتم شاهد و تیمار بدون آهن دارای بیشترین رشد ۷/۰ گرم در لیتر بود و در روز چهاردهم تیمار بدون آهن بیشترین رشد ۲۷/۱ گرم در لیتر بدست آمد اما بین تیمارها (بدون منیزیم، بدون آهن، بدون منیزیم-آهن) اختلاف معنادار آماری نسبت به محیط کشت استاندارد (جردن) مشاهده نگردید (۰۵/۰<p). در ارتباط با اثر دما در محیط کشت زاروک بیشترین رشد در دمای ۲۴ درجه سانتی‌گراد مقدار توده زنده ۷۴/۲ گرم در لیتر و در محیط کشت جردن بیشترین رشد در دمای ۳۰ درجه سانتی‌گراد مقدار توده زنده ۱۴/۲ گرم در لیتر بدست آمد. بین تیمارها (دما ۲۴، ۳۰ درجه سانتی‌گراد) اختلاف معنادار آماری مشاهده شد (۰۵/۰>p). بر اساس نتایج بدست آمده میزان رشد و توده زنده جلبک اسپیرولینا با حذف این دو عنصر دارای رشد بهینه می‌باشد. از اینرو، جهت کاهش هزینه‌ها و رشد بهینه می‌توان این دو عنصر را از این دو محیط کشت حذف و به عنوان محیط کشت بهتر برای اسپیرولینا مطرح نمود.

---

ماهی گیش خال سفید یکی ازگونه های خانواده گیش ماهیان درآبهای خلیج فارس ودریای عمان است که کمتر  خصوصیات زیستی و پویایی جمعیت این گونه مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی‌ تولید مثل ماهی گیش خال سفید (Carangoides malabaricus) در آبهای استان هرمزگان ‌ از آذر ماه ۱۳۹۵ لغایت آبان سال ‌۱۳۹۶ انجام شد. نمونه‌ها ماهانه با استفاده از تور ترال صید ‌و جمع‌آوری‌ گردیدند. زیست سنجی کامل گیش ماهیان از قبیل طول (کل و چنگالی) و وزن انجام شد. در این‌ تحقیق،‌ کل نمونه های مورد بررسی ۴۳۸ عدد بود که از این تعداد ۲۵۸ عدد ماده و ۱۵۰ عدد نر و ۳۰ عدد نابالغ بودند. حداقل و حداکثر و میانگین طول چنگالی ماهی در طی ماههای مختلف به‌ترتیب ۱۴،۳۴ و ۳۳/۳±۴۴/۲۶ سانتی‌متر بوده است.. طول چنگالی بلوغ (LM_۵۰) برای ماهی گیش خال سفید ماده ۱۸۰ میلی‌متر بدست آمد. . نسبت جنسی ماده به نر برای ماهی گیش خال سفید برابر با  ۷۲/۱ به ۱ بودکه اختلاف معنی دار را نشان داد (۰۵/۰p<). بیشینه میانگین  هماوری مطلق ۸۱۲۷±۱۸۵۴۳۲  تخمک و بیشینه میانگین هماوری نسبی ۲۳±۵۷۰ تخمک در هر گرم جنس ماده در فروردین ماه بدست آمد. کمینه میانگین هماوری مطلق ۱۴۱۹۷±۶۶۵۴۲ تخمک در شهریورماه  و کمینه میانگین هماوری نسبی ۱۴±۱۳۰ تخمک به ازاء هر گرم وزن بدن در خرداد ماه محاسبه شد. بیشترین میانگین شاخص گنادی برای دوجنس ماده و نر در اسفند ماه به‌ترتیب ۸/۱ و  ۸۶/۰محاسبه شد که می‌تواند بیانگر شروع تخمریزی از فروردین ماه باشد.